آیا لکنت زبان درمان پذیر است؟ برای درمان آن چه راهی وجود دارد؟

 

 

بله لکنت زبان درمان پذیر است و روشهای مؤثری برای درمان وجود دارد که مهمترین آنها گفتاردرمانی است و توسط کارشناسان این رشته انجام می شود. با این حال آنچه در درمان لکنت زبان اهمیت دارد این است که والدین بدانند (یا اطرافیان بیمار و خود فرد مبتلا) که درمانهای لکنت زبان معمولاً طولانی است و برای تمام سنین (کودکان، نوجوانان و بزرگسالان) کاربرد دارد، به شرط آنکه بپذیریم لکنت زبان هم مثل بسیاری اختلالات دیگر درمان سریع و معجزه آسایی ندارد. بد نیست بدانید که “چرچیل” نخست وزیر موفق انگلیس و سیاستمدار معروف جهانی و بسیاری از اشخاص معروف و موفق دیگر دچار لکنت بوده اند و خللی در زندگیشان ایجاد نشده، بنابراین والدین در صورت لکنت زبان کودکشان نباید نگران باشند که شاید باعث عدم موفقیت وی در تحصیل و زندگی گردد.

نقش والدین در درمان لکنت زبان کودک چیست و اطرافیان فرد مبتلا چه باید بکنند؟

٭ در برخورد با فردی که دچار لکنت زبان است (کودک یا بزرگسال فرقی نمی کند) از بیان عباراتی مثل “سعی کن آهسته تر صحبت کنی” “نفس عمیق بکش” و “آرام باش” خودداری کنید در ضمن هرگز جمله فرد دچار لکنت را کامل نکنید. ارتباط چشمی طبیعی را با فرد دچار لکنت حفظ کنید …
همچنین با رفتار و بیان خود به او نشان دهید که شما گوش می کنید که چه می گوید نه چگونه می گوید. اگر با او تلفنی صحبت می کنید، به یاد داشته باشید که او در صحبت کردن با تلفن مشکل دارد بنابراین تحمل کنید و اگر گوشی را برداشتید و صدایی نشنیدید قبل از قطع کردن مطمئن شوید که در آن سوی تلفن فردی که دچار لکنت است و سعی می کند صحبت را شروع کند نیست.

شخصی که دچار لکنت است چه باید بکند؟
چند راهکــــار در این زمینه وجود دارد، از جمله اینکــــه:
٭ فردی که دچار لکنت است علاوه بر درمان باید همیشه سعی کند آهسته و آزاد صحبت کند و حروف صدادار را بکشد.
٭ با حرکات شل و سبک لبها از روی کلمات بگذرد.
٭ از جایگزینی کلمات خودداری کند. فرار از برخی کلمات فقط ترس از تلفظ آنها را بیشتر می کند.
٭ در صحبت رو به جلو برود. تکرار کلماتی که بیان شده کمکی نمی کند.
٭ ارتباط چشمی طبیعی را با مخاطب حفظ کند.
٭ گهگاه در صحبت لکنت عمدی ایجاد کند! با قطع و تکرار عمدی می توان احساس کنترل بهتری را بر روی تکلم در لحظه های حساس پیدا کرد.
٭ در جستجوی کارها و مسائلی باشد که موقع لکنت مشکل را بیشتر می کند. هر چه فرد خودش لکنتش را تجزیه و تحلیل کند بهتر می تواند هماهنگی دستگاه تکلم را برقرار کند.
٭ به یاد داشته باشد که هدفش تکلم سلیس تر و بهتر است نه تکلم بی عیب و نقص و ایده آل. حتی کسانی که هیچ لکنتی ندارند گاهی در صحبت کردن دچارمشکل می شوند.
٭ به مخاطب خود بگویند که لکنت دارند و هرگز لکنت خود را پنهان نکنند بلکه با آن مواجه شوند.
٭ اگر موقع صحبت دچار اضطراب و تنش می شوند، آن را طبیعی تلقی کنند و از آن خجالت نکشند، چون عمداً دچار لکنت نشده اند.
٭ زمانهایی که دچار لکنت بیشتر می شوند فراموش کنند و مواقعی را که در صحبت کردن موفق هستند بخاطر بسپارند.

روش‌هـــای درمانــــی

دکتر برائتی روش‌های درمانی این عارضه، ابتدا رفتار درمانی و در درجه بعد گفتار درمانی را عنوان کرد و به ایسنا گفت: با توجه به این که فرد دچار لکنت زبان، به مرور زمان دچار مشکلاتی از قبیل عصبانیت و پرخاشگری، گوشه‌گیری و منزوی شدن، عدم اعتماد به نفس در صحبت کردن و همچنین افت تحصیلی در مدرسه می‌شوند، در جهت درمان ابتدا بایست مشکلات رفتاری و روحی حاصل از این عارضه رفع شود و در درجه بعد به فرد دارای لکنت تمریناتی داده شود تا بتواند شمرده شمرده صحبت کند. دکتر برائتی از دیگر روش‌های درمانی لکنت زبان را دادن مشاوره به فرد و خانواده وی در راستای افزایش اعتماد به نفس فرد و کاهش لکنت بیان نمود و ‌یادآور شد: استفاده از دستگاه لکنت شکن و تمرینات فرد برای شمردگی در صحبت کردن نیز از روش‌های درمانی مؤثرند.
وی با بیان این که بهترین سن برای درمان لکنت زبان قبل از 7 سالگی است، به خانواده‌های دارای چنین فرزندانی توصیه کرد: در صورت داشتن کودکی با لکنت زبان، هر چه زودتر در زمینه درمان عارضه وی به پزشک معالج مراجعه کنید، چرا که بعضاً تاخیر در شروع درمان و شدت یافتن فشارهای محیطی می‌تواند منجر به بروز صدمات روحی و جسمی در آینده کودک گردد. دکتر برائتی در پایان همچنین خانواده‌ها را از دادن تذکر و فشار آوردن به کودک برای صحیح حرف زدن باز داشت و گفت: خانواده‌ها از کمک به فرزند دارای لکنت خویش در گفتن کلمات خودداری نمایند و سعی کنند با تشویق کودک به صحبت کردن در جمع، اعتماد به نفس وی را بالا ببرند.

نقش والدین در درمان لکنت زبان کودک چیست و اطرافیان فرد مبتلا چه باید بکنند؟
٭ در برخورد با فردی که دچار لکنت زبان است (کودک یا بزرگسال فرقی نمی کند) از بیان عباراتی مثل “سعی کن آهسته تر صحبت کنی” “نفس عمیق بکش” و “آرام باش” خودداری کنید در ضمن هرگز جمله فرد دچار لکنت را کامل نکنید. ارتباط چشمی طبیعی را با فرد دچار لکنت حفظ کنید …

٭ همچنین با رفتار و بیان خود به او نشان دهید که شما گوش می کنید که چه می گوید نه چگونه می گوید. اگر با او تلفنی صحبت می کنید، به یاد داشته باشید که او در صحبت کردن با تلفن مشکل دارد بنابراین تحمل کنید و اگر گوشی را برداشتید و صدایی نشنیدید قبل از قطع کردن مطمئن شوید که در آن سوی تلفن فردی که دچار لکنت است و سعی می کند صحبت را شروع کند نیست.

شخصی که دچار لکنت است چه باید بکند؟
چند راهکــــار در این زمینه وجود دارد، از جمله اینکــــه:
٭ فردی که دچار لکنت است علاوه بر درمان باید همیشه سعی کند آهسته و آزاد صحبت کند و حروف صدادار را بکشد.
٭ با حرکات شل و سبک لبها از روی کلمات بگذرد.
٭ از جایگزینی کلمات خودداری کند. فرار از برخی کلمات فقط ترس از تلفظ آنها را بیشتر می کند.
٭ در صحبت رو به جلو برود. تکرار کلماتی که بیان شده کمکی نمی کند.
٭ ارتباط چشمی طبیعی را با مخاطب حفظ کند.
٭ گهگاه در صحبت لکنت عمدی ایجاد کند! با قطع و تکرار عمدی می توان احساس کنترل بهتری را بر روی تکلم در لحظه های حساس پیدا کرد.
٭ در جستجوی کارها و مسائلی باشد که موقع لکنت مشکل را بیشتر می کند. هر چه فرد خودش لکنتش را تجزیه و تحلیل کند بهتر می تواند هماهنگی دستگاه تکلم را برقرار کند.
٭ به یاد داشته باشد که هدفش تکلم سلیس تر و بهتر است نه تکلم بی عیب و نقص و ایده آل. حتی کسانی که هیچ لکنتی ندارند گاهی در صحبت کردن دچارمشکل می شوند.
٭ به مخاطب خود بگویند که لکنت دارند و هرگز لکنت خود را پنهان نکنند بلکه با آن مواجه شوند.
٭ اگر موقع صحبت دچار اضطراب و تنش می شوند، آن را طبیعی تلقی کنند و از آن خجالت نکشند، چون عمداً دچار لکنت نشده اند.
٭ زمانهایی که دچار لکنت بیشتر می شوند فراموش کنند و مواقعی را که در صحبت کردن موفق هستند بخاطر بسپارند.
ضرورت درمان لکنت زبان

در صورتی که این مشکل را در فرزند خود مشاهده می‌کنید، حتما به متخصص مراجعه کنید. درمان لکنت زبان از سنین شروع مدرسه مؤثرتر است. به محض مشاهده این اختلال به پزشک متخصص مراجعه کنید و در صورت لزوم از گفتاردرمانگر کمک بگیرید. وب‌سایت انجمن لکنت زبان بریتانیا (BSA)، اطلاعات و توصیه‌های ارزشمندی در جهت رفع این مشکل ارائه داده ‌است. روش‌های درمان لکنت زبان بسیار متنوع است. مشاوره با پزشک راهکارهای درمانی متناسب با وضعیت شما یا فرزندتان را مشخص می‌کند. نکات مهم در درمان لکنت به شرح زیر است:

ایجاد محیط امن و مطمئن برای صحبت کردن کودک
راهکارهایی جهت افزایش مهارت‌های ارتباطی و روان صحبت ‌کردن
کار کردن روی احساسات مرتبط با لکنت زبان مانند ترس و اضطراب

امروزه ابزارهای الکترونیکی نیز برای کاهش لکنت زبان در دسترس است. این ابزارها به کودکان بزرگتر و بزرگ‌سالان برای رفع این مشکل کمک می‌کند.
درمان لکنت زبان

درمان لکنت زبان بنا به سن و شرایط فرد مبتلا متفاوت است. برای کمک به رفع این مشکل در بزرگسالان نیز می‌توان از کمک متخصصین گفتاردرمانی استفاده کرد. امکان گفتاردرمانی برای تمام سنین است. در برخی موارد درمان‌های روانشناسی روش مناسبی برای حل مشکلات گفتاری ناشی از عوامل روانی و احساسی است.

درمان غیرمستقیم

درمان غیر‌مستقیم، تغییر رفتار و شیوه برخورد والدین و اطرافیان با فرد دچار لکنت زبان است و مستقیما به رفع موانع تکلمی نمی‌پردازد. درمان غیرمستقیم برای کودکان زیر ۵ سال مفید است و اولین گزینه‌ای است که متخصصین پیشنهاد می‌کنند. با این وجود چنانچه کودک شما در سنین زیر ۵ سال است و شدت و میزان لکنت او هفته به هفته رو به افزایش است، باید درمان‌های مستقیم را شروع کنید. در درمان غیرمستقیم اغلب به مفاهیمی پرداخته می‌شود که موجب لکنت کودک شده‌اند. منظور از مفاهیم موضوعاتی است که کودک علیرغم میل به گفتن آنها قادر به ادای درستشان نیست. هدف درمان غیرمستقیم، ایجاد محیطی آرام و بدون فشار برای صحبت کردن کودک است. خلق چنین محیطی نیازمند رعایت و درنظر گرفتن موارد زیر است:

آرام صحبت کردن با کودک
تشویق کودک به حرف زدن میان جمع خانواده و گوش دادن دقیق به دیگران
گفت‌و‌گو و صحبت‌کردن درباره موضوعات مختلف و آشنا برای کودک مثل آشپزی، بازی کردن، رفتن به پیش دبستانی، کتاب های داستانی‌اش و…
پرهیز از متوقف کردن کودک در هنگام صحبت‌کردن و انتقاد از وی
ایجاد محیطی آرام و بی تشویش در خانه

درمان مستقیم

در این روش، والدین کودک تحت نظارت متخصصین، برنامه‌های ویژه‌ای را پیاده سازی می‌کنند. در این روش والدین باید نسبت به لکنت زبان و صحبت‌کردن کودک واکنشی دوستانه، حمایت‌گونه و غیر قضاوتگر داشته‌باشند. انچمن لکنت زبان بریتانیا و استرالیا، شرح مفصل و کاملی از این برنامه ارایه داده اند.

اگر لکنت زبان بعد از ۵ سالگی ادامه پیدا کند، درمان کمی دشوارتر می‌شود. با گذشت زمان عوارض جانبی ناشی از لکنت زبان کار درمان را سخت‌تر می‌کند. تشویش و اضطرابی که در هنگام صحبت‌کردن با لکنت رخ می‌دهد، ترس از لکنت و احساس شرم و خجالت روند درمان را کند و دشوار می‌سازد. به همین دلیل درمان لکنت در بزرگسالان و نوجوانان هم به جنبه‌های اجتماعی،احساسی، روانشناسی می‌پردازد و هم جنبه‌های رفتاری. درمان مستقیم برای کودکان مدرسه‌ای به موارد زیر کمک می‌کند:

کمک به پیشرفت روانی و یکدستی کلام
کمک به آشنایی کودک با مشکل خود
رشد مهارت‌های ارتباطی
افزایش اعتماد به نفس و نگرش مثبت
اشتراک‌گذاری تجارب با سایر لکنت زبانان
از بین بردن احساساتی نظیر شرم و ترس

سایر درمان‌ها

علاوه بر درمان مستقیم و غیرمستقیم، گزینه‌های دیگری برای درمان لکنت زبان به ویژه در بزرگسالان وجود دارد. درمان‌های روانشناسی و ابزارهای واکنشی، نمونه‌ای از این گزینه‌ها هستند. در درمان‌های مبتنی بر روانشناسی، مواردی چون ساختار شخصیت، برنامه ریزی عصبی کلامی و درمان‌های رفتاری-شناختی است. ابزارهای واکنشی نیز گزینه دیگری است که با ارایه ابزارهایی با بازپخش کلام فرد، او را متوجه نقص‌های گفتارش می‌سازد. برای نمونه نوعی از این ابزارها به فاصله چند ثانیه بعد از صحبت‌کردن، صدا را بازپخش می‌کنند یا نوع دیگری از آنها می‌تواند با تغییر فرکانس صوت گوینده، او را متوجه عیوب گفتاری خود کند. فناوری‌های واکنشی در شکل‌های ترکیبی دو روش نیز موجود هستند. این ابزارها معمولا در اطراف یا داخل گوش قرار می‌گیرند و مانند سمعک هستند. برنامه‌های کاربردی مشابه این ابزارها هم برای تلفن‌های هوشمند طراحی شده‌اند اما برای همه مناسب نیستند.
شیوه گفت‌و‌گو با افراد دچار لکنت زبان

درمان لکنت زبان

برای هم‌کلامی با افرادی که به این مشکل مبتلا هستند باید نکاتی را در نظر گرفت:

از تکمیل کردن جملات آنها بپرهیزید
به او فرصت بدهید و به هیچ وجه وسط حرفش نپرید
نگویید سریعتر یا آرام‌تر حرف بزند
با او ارتباط چشمی داشته‌باشید و با علاقه صحبت‌هایش را پیگیری‌کنید

وقتی با فردی که لکنت زبان دارد، هم‌کلام می‌شوید؛ آرام و شمرده صحبت کنید و از عبارات کوتاه و ساده استفاده‌کنید. تند و سریع حرف نزنید چون این کار او را آشفته و گیج می‌کند. مطمئن بشوید که حرف شما را فهمیده‌است و منتظر پاسخ و واکنش او باشید.

مطالعات نشان می‌دهد که اختلال گفتار بعضی از کودکان مبتلا به لکنت زبان در حین رشد خود‌به‌خود از بین می‌رود. در هر حال زمان درمان و از بین بردن لکنت زبان در افراد مختلف متفاوت است. روش‌های مختلفی برای درمان این عارضه وجود دارد و با پشتکار در هر سطح و شدتی که درگیر اختلال لکنت زبان باشید، درمان‌ها و انتخاب‌های گوناگونی پیش روی شما خواهد‌ بود.